หากมองการเสียกรุงศรีอยุธยาและรัชสมัยพระเจ้าตากสินให้กว้าง กว่าสงครามรุกราน และสงครามกู้คืนอำนาจของรัฐซึ่งมีศูนย์อำนาจอยู่ที่ลุ่ม น้ำเจ้าพระยาตอนล่าง